Eind vorige maand had ik het geluk enkele dagen in het ‘Huis voor literatuur en vertaling’ (Къща за литература и превод) in Sofia te mogen vertoeven. Voor wie van boeken en boekenmensen houdt, kan zo’n verblijf alleen maar meevallen, dacht ik. En dat bleek helemaal te kloppen.
Mijn beperkte tijd aldaar was om verschillende reden bijzonder. Zo was het voor het eerst in bijna twintig jaar dat ik nog ‘ns in mijn eentje de Bulgaarse hoofdstad kon doorploegen. Ik was er sinds mijn onvergetelijke onderzoeksherfst in 2004 nog tweemaal teruggekeerd, maar telkens in (overigens prima) gezelschap. Het Huis staat in een buurt die ik nog niet verkende, hier en daar residentieel, bij metrohalte Joliot-Curie, en tot mijn verrassing ook niet ver van de Russische ambassade, zo merkte ik al wandelend.
Ten tweede was ik daar niet als vertaler uit het Bulgaars, maar om Bulgaarse vertalingen te bestuderen. En die vertalingen, van Nederlandstalige literatuur en verschenen tijdens het communisme, lagen bovendien niet in dat Huis, maar in de Nationale Bibliotheek (twee metrohaltes verder), waar het op verschillende vlakken heerlijk nostalgisch werken is.
Nee, in het Huis zelf, opgericht in 2014, liggen veel jongere vertalingen … En toen ik op 31 maart ’s avonds laat nog gezellig aan het snuisteren was in die geweldige vergaderruimte annex vertalingenbibliotheek, viel mijn oog op wat mij eerst een net iets te vroege aprilgrap leek – voor Bulgaren is 1 april behalve de ‘dag van de grap’ ook de ‘dag van de leugen’. Ik zag ineens een Kroatische vertaling van een ongetwijfeld historische roman van een mij tot dan onbekende schrijfster, Vera Moetaftsjiëva (1929-2009). Een week later zou ik van een Bulgaarse vertaler horen dat ze vooral ook een historica was (een classica?). Titel van haar inderdaad historische roman: Alcibiades de Grote (Алкивиад Велики, 1976).
Boonwinnaar Ilja Leonard Pfeijffer leest en schrijft vlot Mocaans, dus begrijpt ie vast ook Bulgaars. Zijn Boon wil ik hem allerminst afpakken, maar iemand heeft toch wel minstens een onderzoeksweek veil om deftig te poneren dat Moetaftsjiëva hem onomstotelijk heeft geïnspireerd tijdens het broeden op zijn Alkibiades (2023)?